Nhiễm nấm Candida là gì? Tác nhân gây bệnh phổ biến, đặc biệt là các bệnh phụ khoa cần được thăm khám ngay và điều trị dứt điểm
Nấm Candida, “kẻ thù số một” gây ra bệnh nấm âm đạo ở phụ nữ. Không chỉ dừng lại ở đó, nó còn tiềm ẩn trong nó nguy cơ gây ra hàng loạt các vấn đề sức khỏe khác như bệnh tưa miệng, nhiễm trùng da, và viêm thực quản. Nếu không được chữa trị kịp thời, bệnh có thể phát triển thành những biến chứng nguy hiểm. Xem ngay bài viết dưới đây để hiểu rõ về “Nhiễm nấm Candida là gì?”.
Nội dung
- 1. Nấm Candida là gì?
- 2. Nhiễm nấm Candida là gì?
- 3. Một số bệnh do nấm Candida gây nên
- 4. Nguyên nhân và triệu chứng bệnh lý do nhiễm nấm Candida
- 5. Đối tượng có nguy cơ mắc bệnh Nhiễm nấm Candida cao
- 6. Phòng ngừa bệnh Nhiễm nấm Candida là gì?
- 7. Các biện pháp chẩn đoán bệnh Nhiễm nấm Candida
- 8. Phương pháp điều trị các bệnh nhiễm nấm Candida là gì?
- 9. Tình trạng nhiễm nấm Candida âm đạo
- 10. Tạm kết
1. Nấm Candida là gì?
Nấm Candida (Candida Albicans) thuộc nhóm nấm men, phổ biến nhất là Candida albicans. Nó có nghĩa là “trắng” trong tiếng Latinh. Bởi chúng chuyển thành màu trắng khi nuôi cấy trên lam (Saurabh Sethi, M.D., MPH – By Peter Morales-Brown (Cập nhật ngày 19/06/2023), About Candida albicans: Natural yeast and problematic infections, Medical News Today). Nấm Candida có hình bầu dục hoặc oval với kích thước khoảng 2-4 micromet (Sagar Aryal (15/05/2022), Candida albicans- An Overview, Microbe Notes). Candida xuất hiện trong nhiều thực phẩm như hoa quả, rau xanh và đồ uống lên men.
Loại nấm men này ký sinh và gây bệnh trên cơ thể con người ở mọi mức độ. Tùy thuộc vào sức khỏe miễn dịch và các loại nấm men khác nhau mà tính trạng bệnh có thể diễn biến nặng hay nhẹ. Thậm chí, nguy hiểm tới tính mạng. Khi xâm nhập vào cơ thể người, chúng phát triển trên da, khoang miệng, hệ tiêu hóa. Nhất là cơ quan sinh dục. Ở điều kiện bình thường, chúng sinh sống “hòa thuận” với các lợi khuẩn. Tuy nhiên, hệ vi sinh mất cân bằng có thể khiến chúng phát triển mạnh mẽ và gây bệnh tại nơi cư trú.
2. Nhiễm nấm Candida là gì?
Nhiễm nấm Candida (nhiễm trùng nấm men) là gì? Đây là bệnh nhiễm trùng gây ra bởi nấm Candida. Chúng khiến da, miệng, máu và bộ phận sinh dục nhiễm trùng. Khi cơ thể khỏe mạnh, hệ vi sinh vùng kín cân bằng khiến nấm Candida không gây hại. Tuy nhiên, môi trường axit mất cân bằng độ pH ở vùng kín khiến nấm phát triển. Từ đó, gây viêm nhiễm ở âm đạo đối với phụ nữ. Ngoài vùng cơ thể ẩm ướt, một số loại thuốc và bệnh khiến nấm phát triển nghiêm trọng.
3. Một số bệnh do nấm Candida gây nên
Cùng BCC tìm hiểu ngay một số bệnh do nấm Candida gây ra:
- Bệnh tưa miệng/nấm miệng: Đây là tình trạng nấm Candida gây nhiễm trùng ở miệng. Nó thường xuất hiện ở trong má, quanh môi, vòm miệng và bề mặt lưỡi.
- Bệnh viêm thực quản: Nấm candida khi gây bệnh ở miệng có thể lan xuống thực quản. Từ đó, bộ phận này bị viêm nhiễm, nhiễm trùng.
- Nhiễm nấm Candida âm đạo: Có đến hơn 75% nữ giới ít nhất một lần trong đời bị nhiễm nấm Candida vùng kín. Người phụ nữ mang thai hoặc bị tiểu đường thì nguy cơ mắc bệnh càng cao.
- Nhiễm nấm Candida ở da: vùng da ít thông thoáng và thường xuyên ẩm ướt như màng da ở gốc các ngón tay. Hoặc ở người thường xuyên đeo găng tay, nếp da dưới ngực, nếp nhăn ở mông hoặc vùng da quanh háng. Đây là những vị trí rất dễ nhiễm nấm Candida.
- Nhiễm nấm toàn thân: Candida có thể thâm nhập vào vết thương phẫu thuật, ống thông khí hoặc vị trí mở khí quản. Thậm chí, gây nhiễm trùng máu với nhiều biến chứng nguy hiểm đến tính mạng. Nó sẽ theo đường máu đi gây bệnh khắp cơ thể. Điều này dẫn đến nhiễm trùng phủ tạng nghiêm trọng. Tình trạng này thường xuất hiện ở trẻ sinh non thiếu cân và người có hệ miễn dịch kém.
4. Nguyên nhân và triệu chứng bệnh lý do nhiễm nấm Candida
Bệnh nấm Candida nhiễm trùng bởi Candida. Biểu hiện rõ rệt nhất là các tổn thương niêm mạc, nhiễm nấm máu và nhiễm trùng ở một số vị trí. Mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng phụ thuộc vào giai đoạn nhiễm cũng như vị trí nhiễm trùng. Chẳng hạn như khó nuốt, tổn thương da và niêm mạc, mất thị lực, nóng rát âm đạo, sốt, sốc,… Loại bệnh này được chẩn đoán xác định bằng mô bệnh học và nuôi cấy từ các vị trí vốn vô trùng. Đồng thời, điều trị bằng amphotericin B, fluconazole, echinocandins, voriconazole, hoặc posaconazole.
4.1 Nguyên nhân nhiễm nấm Candida là gì?
Một số nguyên nhân chính gây bệnh nhiễm nấm Candida
- Lạm dụng kháng sinh và thuốc chứa corticoid: Việc sử dụng các chất này trong thời gian dài làm mất cân bằng hệ vi sinh vật. Đồng thời, tạo điều kiện thuận lợi để loại nấm này phát triển.
- Không vệ sinh sạch sẽ cơ quan sinh dục: Cơ quan sinh dục rất nhạy cảm và thường xuyên ẩm ướt. Trong khi, khu vực có độ ẩm, nhiệt độ cao và không thông thoáng là nơi lưu trú lý tưởng của vi khuẩn. Đặc biệt là nấm Candida. Do đó, cần vệ sinh sạch sẽ, đúng cách để ngăn chặn nấm phát triển.
- Sức đề kháng giảm, hệ miễn dịch suy yếu: Phụ nữ mang thai, người bị HIV/AIDS, bệnh nhân tiểu đường, người ghép tạng,… có khả năng nhiễm trùng cao. Bởi hệ miễn dịch của họ bị suy giảm nghiêm trọng. Từ đó, hạn chế khả năng đề kháng trước các tác nhân gây bệnh.
Một số yếu tố khác làm tăng nguy cơ nhiễm trùng nấm
- Béo phì
- Mang thai
- Thời tiết nắng nóng
- Vệ sinh kém
- Mặc quần áo quá chật
4.2 Dấu hiệu nhận biết bệnh lý xảy ra do nhiễm nấm Candida
Tùy thuộc mức độ nhiễm và vị trí cư trú, bệnh do nấm men có thể bao gồm một số biểu hiện sau:
- Nấm miệng (tưa miệng): nấm cư trú ở xung quanh môi, lưỡi, nướu răng hoặc vòm miệng. Chúng tạo thành các mảng màu trắng giống cặn sữa. Cạo lớp trắng này đi sẽ thấy viêm niêm mạc và chảy máu.
- Nấm Candida gây viêm thực quản: người bệnh đau, khó nuốt ở thực quản. đau vùng ngực sau xương ức.
- Nấm Candida gây bệnh ở da: Trên da xuất hiện các đốm màu đỏ, màu trắng, sưng tấy và ngứa rát.
- Nấm Candida gây viêm âm đạo ở nữ giới: Triệu chứng điển hình là tấy đỏ, ngứa ngáy, nóng rát âm hộ. Ngoài ra, còn xuất hiện dịch tiết màu trắng đục, giống như bã đậu. Đặc biệt là khi đi tiểu hoặc quan hệ tình dục.
- Nấm Candida vùng kín ở nam giới: Đầu dương vật bị ngứa ngáy, đau đớn và châm chích.
- Nhiễm nấm Candida toàn thân: Nấm Candida nhiễm vào máu khiến người bệnh sốt cao, ớn lạnh. Thậm chí, gây sốc và suy đa tạng nghiêm trọng.
Nếu bệnh nhân có những triệu chứng sau đây thì cần đi khám ngay:
- Các biểu hiện nhiễm nấm kéo dài trong 1 tuần mà không thuyên giảm. Thậm chí diễn biến nghiêm trọng hơn.
- Vùng kín chảy dịch trắng, có mùi hôi và thay đổi màu.
- Xuất hiện tổn thương màu trắng ở má trong, lưỡi và vòm miệng
- Các vết thương lở loét, sưng đau khiến quá trình sinh hoạt gặp khó khăn.
- Khi chạm vào hoặc cạo đi lớp niêm mạc trắng trong miệng có hiện tượng chảy máu.
- Đường lây truyền bệnh Nhiễm nấm Candida
- Bệnh nhiễm nấm candida phụ khoa không lây qua quan hệ tình dục. Người bệnh có thể bị nhiễm qua đồ dùng, quần áo,
- khăn tắm ẩm ướt. Hoặc nhiễm nấm từ hậu môn.
Xem thêm:
- Nấm men bia – Vai trò với sức khỏe và ngành công nghiệp thực phẩm
- Chiết xuất nấm men – Hoạt chất “vàng” cho sức khỏe toàn diện
5. Đối tượng có nguy cơ mắc bệnh Nhiễm nấm Candida cao
Dưới đây là một số đối tượng có nguy cơ mắc các bệnh do nhiễm nấm Candida cao:
- Mọi đối tượng đều có nguy cơ mắc bệnh. Đặc biệt là phụ nữ
- Người suy giảm miễn dịch: bệnh nhân tiểu đường, phụ nữ có thai, trẻ sơ sinh, người nhiễm HIV/AIDS.
- Người sử dụng kháng sinh, thuốc corticoid kéo dài
- Bệnh nhân điều trị ung thư, hóa trị và xạ trị
- Người giữ gìn vệ sinh kém
- Phụ nữ có nồng độ hormone sinh dục nữ estrogen tăng.
- Người đeo răng giả.
6. Phòng ngừa bệnh Nhiễm nấm Candida là gì?
Một số biện pháp ngăn ngừa các bệnh liên quan đến nhiễm nấm Candida:
- Giữ vệ sinh cơ thể sạch sẽ, khô ráo
- Tránh mặc quần áo bó sát hoặc đồ lót quá chật
- Giữ cho âm đạo luôn khô thoáng, sạch sẽ bằng dung dịch vệ sinh phù hợp
- Không chỉ chỉ làm sạch bệnh ngoài, chà sát quá mạnh và thụt rửa sâu bên trong âm đạo. Điều này khiến tình trạng nhiễm nấm trở nên nghiêm trọng hơn
- Giữ gìn vệ sinh răng miệng tốt: Đánh răng hai lần/ ngày, súc miệng và họng bằng bằng dung dịch phù hợp. Thường xuyên thay đổi bàn chải và không dùng chung để hạn chế các bệnh lây nhiễm
- Sử dụng kháng sinh theo hướng dẫn của bác sĩ
- Kiểm soát tốt lượng đường huyết, nhất là bệnh nhân bị đái tháo đường
- Thực hiện lối sống lành mạnh, cân bằng chất dinh dưỡng
- Thường xuyên luyện tập thể dục thể thao
7. Các biện pháp chẩn đoán bệnh Nhiễm nấm Candida
Việc chẩn đoán chính xác bệnh nhiễm nấm Candida rất quan trọng. Bác sĩ cần nắm bắt một số thông tin quan trọng như tiền sử bệnh, chế độ ăn uống, các loại thuốc đang sử dụng.
- Chẩn đoán nhiễm nấm Candida ở tưa miệng, da hoặc âm đạo dựa trên các triệu chứng lâm sàng và các kiểm tra, thăm khám thông thường. Tuy nhiên, một số bác sĩ sẽ chỉ định lấy mẫu từ các vị trí bị nhiễm nấm đi nuôi cấy, xét nghiệm nếu bác sĩ nghi ngờ nhiễm nấm. Đồng thời, sử dụng các xét nghiệm quan trọng như: xét nghiệm máu, kiểm tra đường huyết, nội soi thực quản, sinh thiết, test HIV,…
- Chẩn đoán nhiễm nấm ở da: bác sĩ sẽ hỏi về tình trạng chăm sóc da cũng như các hiệu hiện thường gặp.
- Chẩn đoán viêm thực quản do nấm Candida: tiến hành nội soi thực quản. Đồng thời, kết hợp nội soi và lấy mẫu mô từ vùng bị thương tổn để tiến hành xét nghiệm.
- Chẩn đoán nhiễm nấm candida toàn thân: Lấy mẫu máu xét nghiệm để tìm ra nấm Candida phát triển trong máu.
8. Phương pháp điều trị các bệnh nhiễm nấm Candida là gì?
Thuốc kháng nấm là phương án điều trị hiệu quả và phổ biến. Dựa trên nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của vị trí nhiễm nấm, bác sĩ sẽ có chỉ định phù hợp. Cụ thể:
- Nấm miệng: Dùng thuốc clotrimazole và nystatin bào chế dưới dạng bôi. Nếu bệnh tiến triển nặng, nên sử dụng kết hợp itraconazole và fluconazole đường uống.
- Nhiễm nấm vùng thực quản: dùng itraconazole và fluconazole dạng uống.
- Nhiễm nấm trên da: giữ gìn vệ sinh sạch sẽ và sử dụng các loại thuốc chống nấm. Điển hình là miconazole, nystatin, ketoconazole, clotrimazole.
- Nhiễm nấm vùng kín: Sử dụng Miconazole hoặc Clotrimazole dạng viên. Việc phối hợp thuốc đặt âm đạo với các thuốc dạng uống như Itraconazole và Fluconazole. Tuy nhiên, phụ nữ mang thai 3 tháng đầu không được sử dụng và cần tuân theo chỉ định của bác sĩ. Ngoài ra, cần kiêng quan hệ tình dục và không uống rượu bia trong quá trình sử dụng.
- Nhiễm nấm toàn thân: Sử dụng một số loại thuốc tiêm tĩnh mạch như Voriconazole hoặc Fluconazole. Những bệnh nhân suy giảm bạch cầu có thể sử dụng Micafungin hoặc Caspofungin thay thế.
9. Tình trạng nhiễm nấm Candida âm đạo
9.1 Dấu hiệu nhận biết
Tùy mức độ bệnh và cơ địa của mỗi người mà bệnh nhân xuất hiện các biểu hiện khác nhau. Dưới đây là một số triệu chứng điển hình nhiễm nấm Candida âm đạo:
Nữ giới
- Vùng âm đạo bị ngứa, kích ứng, sưng rát, tấy đỏ. Bệnh nhân gãi, xước gây bội nhiễm. Nấm lan đến hậu môn, bẹn
- Dịch âm đạo màu trắng đục, giống bã đậu, có mùi và kết thành từng mảng
- Tiểu nhiều, tiểu khó và đau rát khi quan hệ tình dục
- Niêm mạc âm hộ bị viêm đỏ
- Ra nhiều khí hư
- Nếu bị nặng, âm hộ, môi bé, môi lớn bị đỏ và phù nề. Thậm chí, có thể lan ra đùi, bẹn.
- Khó thở và khó nuốt khi nhiễm nấm họ Candida miệng hoặc họng
Nam giới
- Đỏ, ngứa, và xuất hiện chất nhầy trắng ở dương vật và vùng bẹn
- Đau và khó chịu khi tiểu tiện và quan hệ tình dục
- Ra mủ hoặc phát ban ở bẹn
- Nếu xuất hiện các triệu chứng trên, bạn cần đến ngay cơ sở y tế để khám và xét nghiệm. Đồng thời, cần điều trị ngay khi nhiễm bệnh.
9.2 Nguyên nhân nhiễm nấm
Viêm âm đạo do nấm là bệnh xảy ra thường xuyên ở nữ giới. Chỉ đứng sau viêm âm đạo do vi khuẩn. Đồng thời, thường cao gấp 3 lần bệnh trùng roi âm đạo. Có đến 3/4 phụ nữ mắc bệnh này ít nhất 1 lần trong đời.
Một số nguyên nhân gây nhiễm nấm Candida phải kể đến như:
- Vệ sinh cơ thể không sạch sẽ và không đúng cách
- Mặc quần áo chật, quá bó sát
- Đồ lót ẩm ướt, không thoáng khí
- Quan hệ tình dục không an toàn hoặc quan hệ với người nhiễm bệnh
- Hệ miễn dịch suy giảm miễn dịch do HIV/AIDS, bệnh tiểu đường, viêm đường tiết niệu, bệnh lây truyền qua đường tình dục,…
- Dùng thuốc kháng sinh kéo dài
- Phụ nữ mang thai
- Phụ nữ mắc bệnh tiểu đường
- Bệnh nhân điều trị ung thư, hóa trị hoặc xạ trị
- Tác động của nội tiết tố làm mất cân bằng hệ vi sinh
- Áp lực và căng thẳng làm hệ miễn dịch kém
- Căn nguyên của những nguyên nhân này đều là do vi sinh vật trong cơ thể bị mất cân bằng. Đây là điều kiện lý tưởng để nấm Candida phát triển và gây nhiễm trùng âm đạo.
9.3 Biện pháp phòng ngừa bệnh
Một số biện pháp giúp phòng tránh và ngăn ngừa bệnh nhiễm nấm Candida:
- Thường xuyên vệ sinh vùng kín đúng cách. Tuyệt đối tránh thụt rửa âm đạo vì có thể khiến nấm phát triển quá mức dẫn
- đến nhiễm trùng nghiêm trọng.
- Sử dụng quần lót cotton, thoáng khí và thấm hút tốt. Hạn chế mặc đồ chật và chất liệu không phù hợp khiến vùng kín bị bí, nóng và ẩm ướt.
- Tránh sử dụng thuốc kháng sinh. Nếu sử dụng, cần tuân theo chỉ dẫn của bác sĩ.
- Giảm tần suất quan hệ tình dục và nên sử dụng biện pháp phòng tránh an toàn như bao cao su.
- Kiểm soát cân nặng và giữ tinh thần thoải mái.
- Tránh các chất kích thích khiến bệnh tiến triển nghiêm trọng.
- Đảm bảo lượng đường trong máu của bạn ở mức cho phép nếu bạn bị tiểu đường
- Nếu bệnh tái đi tái lại, cần đi kiểm tra ngay.
9.4 Nấm Candida âm đạo có tự khỏi không?
Một số thuốc kháng nấm được sử dụng để điều trị nhiễm nấm Candida
- Clotriamazole 100mg: Đặt vào âm đạo mỗi đêm trong 7 ngày hoặc đặt âm đạo 1 viên duy nhất Clotriamazole
- Econazole 150mg: đặt âm đạo 1 viên/đêm trong 3 ngày
- Fluconazol 150mg: uống 1 liều hoặc uống 2 viên/ngày trong 3-5 ngày khi sử dụng Itraconazol 100mg.
- Bôi Gentian 0,5% để tại chỗ, rửa bằng dung dịch betadin.
9.5 Một số lưu ý khác
- Phụ nữ có thai trong 3 tháng đầu tuyệt đối không sử dụng các loại thuốc này.
- Cần điều trị cho cả vợ và chồng để đảm bảo không bị tái phát lại.
- Tuyệt đối không tự ý mua thuốc để dùng mà phải sử dụng theo đúng chỉ định của bác sĩ. Bởi bệnh nhân không thể tự khỏi hoàn toàn nếu không theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
- Để chữa khỏi bệnh, cần đến cơ sở y tế thăm khám khi có các biểu hiện nhiễm nấm. Tránh tình trạng bệnh tái đi tái lại nhiều lần và chuyển sang mãn tính.
- Chị em phụ nữ nên chủ động thăm khám, sàng lọc bệnh khi vùng kín xuất hiện triệu chứng bất thường.
Xem thêm:
- Nấm men là gì? Quá trình lên men và ứng dụng thực tiễn
- Saccharomyces boulardii – Giải mã chi tiết nhất
10. Tạm kết
Trên đây là một số thông tin cơ bản cần biết về “Nhiễm nấm Candida là gì?”. Chúng tồn tại sẵn có ở cơ thể nhưng vô hại nếu cơ thể khỏe mạnh bình thường. Tuy nhiên, hệ miễn dịch suy yếu khiến cơ thể dễ bị nhiễm bệnh và gây ra một số triệu chứng. Do đó, việc duy trì vệ sinh cá nhân và cân nhắc về chế độ ăn uống là quan trọng. Đối diện với các triệu chứng, nên tìm kiếm sự tư vấn của bác sĩ để được điều trị kịp thời. BCC chuyên cập nhật nhanh chóng và chính xác nhất các thông tin liên quan đến nghiên cứu và ứng dụng Nấm men trong mọi lĩnh vực.
