Tế bào lympho B giúp tăng cường hệ miễn dịch, bảo vệ cơ thể nhờ khả năng sản sinh kháng thể và ghi nhớ kháng nguyên
Tế bào lympho B là thành phần quan trọng của hệ miễn dịch cơ thể con người. Tế Chúng có khả năng sản xuất kháng thể để bảo vệ cơ thể, chống lại bệnh tật và viêm nhiễm. Đây là yếu tố cần thiết trong khả năng tự vệ tự nhiên của hệ thống miễn dịch. Bài viết dưới đây cung cấp đầy đủ các thông tin liên quan đến vai trò đặc biệt này của tế bào lympho B.
Nội dung
1. Tế bào lympho B là gì?
Tế bào B (tế bào lympho B) là loại tế bào bạch huyết thuộc nhóm lympho.[1] Nó có vai trò, nhiệm vụ như thành phần miễn dịch dịch thể của hệ miễn dịch. Tế bào lympho T tiết kháng thể tiêu diệt các tác nhân gây bệnh. Ngoài ra, tế bào B còn trình diện kháng nguyên và sản sinh cytokine. Ở động vật có vú, tế bào B trưởng thành ở tủy xương.[2] Còn ở loài chim, loại bào này trưởng thành trong túi Fabricius. Đây là một cơ quan của hệ bạch huyết. Khác với tế bào lympho tế bào T và NK, tế bào B có thụ thể tế bào B (BCRs) trên màng. Nhờ đó, tế bào này có chức năng như một kháng thể, gắn với kháng nguyên cụ thể. Cả tế bào lympho B và T đều thuộc miễn dịch đặc hiệu.
2. Phát triển tế bào B
2.1 Quá trình phát triển
Ở giai đoạn đầu, tế bào B phát triển trong các hốc, mô đệm của tủy xương. Đây là môi trường vi mô phức tạp. Quá trình này được kích hoạt do các kích thích và yếu tố khởi tạo loạt tín hiệu tế bào. Nó thay đổi sự tồn tại, tăng sinh và phát triển của tế bào thông qua điều chỉnh biểu hiện gen mục tiêu. Tế bào lympho B phát triển xuất phát từ tế bào gốc tạo máu. Sau đó, trải qua biệt hóa thành tế bào tiền thân bạch huyết sớm. Cuối cùng là phát triển thành tế bào tiền thân bạch huyết thông thường. Để tế bào B phát triển, yếu tố quan trọng và tiên quyết là sự vắng mặt hoặc ức chế tín hiệu protein Notch-1 trong tủy xương. Sau khi trưởng thành, kích hoạt, biệt hóa và hình thành trí nhớ.
2.2 Nơi tế bào lympho B trưởng thành
Tế bào lympho B trưởng thành trong tủy xương và di chuyển đến hạch bạch huyết. Nó phát triển thành plasma hoặc tế bào nhớ nếu có kháng nguyên lạ kích hoạt. Nhờ đó, hầu hết tế bào lympho B có thể sản xuất kháng thể. Chỉ một số ít là tế bào nhớ. Các tế bào plasma hình thành protein với kích thước lớn gọi là immunoglobulin. Những kháng thể này đánh dấu các tác nhân lạ xâm nhập vào cơ thể. Đồng thời, di chuyển kháng thể khác trong máu đến nơi đã được đánh dấu. Từ đó, có thể tiêu diệt vi sinh vật gây nhiễm trùng, nhiễm khuẩn.
Xem thêm:
- Tế bào Mast và các hội chứng bệnh lý liên quan chi tiết nhất
- Tế bào đuôi gai – Chi tiết liệu pháp vaccine tiên tiến
3. Vai trò của tế bào lympho B
Khi phát hiện kháng nguyên, tế bào lympho T bắt đầu sản sinh kháng thể. Đây là các protein đặc biệt khóa lại kháng nguyên.
Mỗi tế bào B hình thành nên một kháng thể tương ứng. Chẳng hạn một tế bào có thể sản xuất một kháng thể tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh viêm phổi. Các tế bào khác có thể nhận ra virus cảm lạnh thông thường.
Kháng thể là một phần của nhóm hóa học gọi là immunoglobulin. Đồng thời, có vai trò quan trọng trong nhiều phản ứng miễn dịch:
- Immunoglobulin G (IgG) – Đánh dấu vi khuẩn để tế bào khác nhận ra và tiêu diệt.
- IgM – Tiêu diệt vi khuẩn.
- IgA – Có nhiều trong chất dịch như nước mắt, nước bọt giúp bảo vệ các cửa vào cơ thể.
- IgE – Gây dị ứng và chống lại ký sinh trùng.
- IgD – Duy trì liên kết với tế bào lympho B và bắt đầu phản ứng miễn dịch.
Kháng thể gắn chặt với kháng nguyên nhưng chỉ đánh dấu mà không tiêu diệt. Đây là nhiệm vụ của một số tế bào khác như thực bào.
4. Chức năng hiệu ứng của các tế bào B
Dưới đây là một số chức năng hiệu ứng của tế bào lympho B đã được BCC tổng hợp. Cùng khám phá ngay.
- Tế bào lympho B được kích hoạt để sản xuất số lượng lớn tế bào plasma. Các tế bào này tạo ra lượng lớn globulin miễn dịch đặc hiệu giúp tiêu diệt kháng nguyên.
- Kích hoạt một số tế bào B giúp hình thành các tế bào bộ nhớ tồn tại ở trạng thái không hoạt động trong thời gian dài.
- IgG trên bề mặt giữ vai trò là thụ thể kháng nguyên trên phần lớn tế bào B bộ nhớ. Tuy nhiên, một số có biểu hiện IgM bề mặt.
- Tế bào bộ nhớ tiềm ẩn được kích hoạt ngay lập tức khi tiếp xúc lại với kháng nguyên. Các tế bào T bộ nhớ hình thành interleukin hỗ trợ tăng cường tổng hợp kháng thể tế bào B bộ nhớ.
- Các tế bào này giúp tăng cường sản xuất kháng thể nhanh chóng trong giai đoạn thứ cấp miễn dịch các phản ứng.
Xem thêm:
- Tế bào đuôi gai – Liệu pháp vaccine tiên tiến trong điều trị ung thư
- Đại thực bào và hội chứng hoạt hóa đại thực bào chi tiết nhất
5. Quá trình biệt hoá tế bào lympho B
Tế bào lympho B non (naive B-cell) di chuyển trong máu và kết thúc ở lách hoặc hạch bạch huyết. Các tế bào này được kích hoạt bởi kháng nguyên. Đó có thể là bất kỳ tác nhân lạ nào xâm nhập vào cơ thể như mảnh virus. Tế bào lympho B chuyển thành tế bào B huyết tương. Nó có khả năng sản xuất hàng loạt kháng thể tương ứng với tác nhân xâm nhập. Thậm chí có thể lên đến 10.000 kháng thể mỗi giây. Mỗi tế bào lympho B huyết tương lại hình thành kháng thể tương ứng với một kháng nguyên. Hàng triệu tế bào lympho B giúp chống lại nhiều loại nhiễm trùng, nhiễm khuẩn.
Một số tế bào lympho B được kích hoạt thành tế bào nhớ. Đồng thời, có tuổi thọ cao trong tủy xương, lá lách và hạch bạch huyết. Các tế bào nhớ này đã gặp các chất lạ xâm nhập. Vì vậy, khi gặp lại, nó có thể đáp ứng phản ứng nhanh chóng. Chúng giúp cơ thể miễn dịch lâu dài với các loại bệnh khác nhau. Khi được chủng ngừa, vaccine chứa kháng nguyên kích thích tế bào B sản sinh kháng thể. Sau đó, tấn công vi khuẩn, virus được chủng ngừa. Nguyên lý của vaccine là bắt chước những dấu hiệu xảy ra khi nhiễm trùng. Tuy nhiên, nó an toàn và không khiến cơ thể mắc bệnh. Các tế bào lympho B có trí nhớ dài hạn nên có thể tiết kháng thể chống lại tác nhân lạ xâm nhập trong tương lai.
Tế bào B biệt hóa xảy ra nhằm đáp ứng kích thích thụ thể tế bào B bởi các kháng nguyên cụ thể. Dưới đây là một số điểm chính về sự khác biệt của tế bào B:
-
Kích hoạt và tiêu điểm chính
Khi được kích hoạt, gặp kháng nguyên cụ thể, tế bào B trải qua quá trình kích thích và bắt đầu biệt hóa. Một số tế bào được kích hoạt di chuyển đến tiêu điểm chính. Đây là vùng nằm giữa ranh giới của vùng tế bào T và B.
-
Biệt hóa thành tế bào plasma
Tại tiêu điểm chính, các tế bào B hoạt hóa trải qua biệt hóa thành tế bào plasma. Quá trình này thường mất khoảng bốn ngày sau kích thích. Các tế bào plasma chuyên biệt sản xuất và sản sinh lượng lớn kháng thể.
-
Di chuyển và bài tiết kháng thể
Biệt hóa thành tế bào plasma xong, các tế bào này di chuyển đến vùng dây tủy của hạch bạch huyết. Tại đây, chúng tiếp tục sản sinh lượng lớn kháng thể. Nó giúp tăng cường hệ miễn dịch chống lại các kháng nguyên nếu gặp lại.
-
Số phận của tế bào plasma
Kết thúc biệt hóa, một số tế bào plasma trong phản ứng miễn dịch cơ bản trải qua quá trình chết tế bào. Thế nhưng, một số khác có thể tồn tại trong tủy xương hoặc ruột dưới dạng tế bào plasma bền. Đồng thời, liên tục tạo ra kháng thể và đảm bảo khả năng miễn dịch lâu dài.
-
Hình thành trung tâm mầm
Tế bào B được kích thích bởi kháng nguyên không di chuyển vào tiêu điểm chính. Thay vì vậy, chúng xâm nhập vào các nang trong lá lách hoặc hạch bạch huyết. Khi chúng bắt đầu biệt hóa, nang trứng phình to ra và hình thành vi môi trường chuyên biệt. Đây được gọi là trung tâm mầm bệnh. Nó đặc trưng bởi sự hiện diện của tế bào lympho đặc hiệu với kháng nguyên. Đồng thời, có khả năng tạo kháng thể có ái lực cao và tăng cường trí nhớ miễn dịch.
-
Các tế bào B ghi nhớ
Kết thúc phản ứng miễn dịch vẫn tồn tại tế bào B ghi nhớ. Đây là các tế bào con của các tế bào B được kích thích ban đầu. Nó có thể nhận biết và đáp ứng phản ứng nhanh với kháng nguyên cụ thể gặp phải trong phản ứng miễn dịch. các tế bào này giúp thiết lập bộ nhớ miễn dịch, đẩy nhanh tốc độ phản ứng miễn dịch thứ cấp và tăng cường tiếp xúc với kháng nguyên.
6. Ứng dụng tế bào B (tế bào lympho B)
-
Trình bày kháng nguyên
Tế bào lympho B có vai trò như các tế bào trình diện kháng nguyên chuyên nghiệp (APC). Nó thể hiện phức hợp kháng nguyên-MHC và thụ thể tế bào T. Ứng dụng này liên quan đến hoạt hóa và bất hoạt tế bào T trong hệ thống miễn dịch bẩm sinh hoặc không đặc hiệu. Đồng thời, tế bào B cũng tham gia hỗ trợ điều phối phản ứng miễn dịch.
-
Bài tiết Cytokine
Tế bào lympho B tiết cytokine để giao tiếp giữa các tế bào trong phản ứng miễn dịch. Cytokine hỗ trợ thu thập các tế bào bạch cầu như thực bào. Ngoài ra, tế bào này còn tăng cường đáp ứng miễn dịch nhờ thúc đẩy đào thải kháng nguyên.
-
Sản xuất kháng thể
Sản xuất kháng thể là chức năng chính của tế bào B. Nó như một phần quan trọng của phản ứng miễn dịch thể dịch qua trung gian kháng thể. Các kháng thể này chứa nhiều kháng nguyên có nguồn gốc khác nhau. Từ đó, có khả năng bảo vệ cơ thể trước các tác nhân gây bệnh xâm nhập.
-
Liệu pháp miễn dịch dựa trên tế bào B
Tế bào B giúp điều hòa miễn dịch bằng cách sản sinh cytokine và trình diện kháng nguyên. Nó được tạo ra một cách nhất quán từ máu ngoại vi. Đồng thời, không quá nhạy cảm với cơ chế ức chế miễn dịch xuất phát từ khối u. Ngoài ra, nó cũng dung nạp tốt với tác dụng phụ độc hại tối thiểu. Nhờ đó, tế bào lympho B có tiềm năng lớn trong các phương pháp điều trị.
7. Xét nghiệm tế bào lympho B
7.1 Mục đích và đối tượng của xét nghiệm
Xét nghiệm tế bào lympho B được chỉ định nếu bạn gặp một số triệu chứng. Điển hình là những người mắc suy giảm hệ thống miễn dịch hoặc có vấn đề ở máu và tủy xương. Cụ thể, đối tượng thường được chỉ định xét nghiệm gồm:
- Giảm số lượng tế bào bạch cầu
- Vấn đề bất thường ở tuyến giáp
- Suy gan
- Sưng hạch bạch huyết
- Nhiễm trùng tái phát và bất thường
7.2 Kết quả xét nghiệm
Hệ thống miễn dịch rất phức tạp với số lượng tế bào bất thường chỉ ra một số rối loạn. Một số bệnh và rối loạn liên quan đến lượng tế bào lympho B tăng bao gồm:
- Các bệnh liên quan đến bạch cầu như U lympho tế bào B
- Bệnh lao (TB)
- Bệnh tăng bạch cầu đơn nhân nhiễm trùng hoặc mono (bệnh truyền nhiễm virus tác động đến tuyến bạch huyết
- Đa u tủy xương – Một loại ung thư có nguồn gốc từ huyết tương, tủy xương
- Hội chứng DiGeorge rối loạn nhiễm sắc thể liên quan đến khuyết tật tim và tuyến giáp.
Số lượng tế bào lympho B giảm cho thấy:
- Bẩm sinh hoặc di truyền
- Rối loạn liên quan đến suy giảm hệ miễn dịch như HIV hoặc AIDS
- Các bệnh về ung thư, đặc biệt là các bệnh liên quan đến tế bào bạch huyết
Nếu có triệu chứng bất thường, cần đến gặp ngay bác sĩ để được thăm khám và tư vấn. Bác sĩ thường lấy mẫu máu người bệnh. Một số ít trường hợp sẽ dùng mẫu tủy xương. Những người bị suy giảm miễn dịch tế bào B rất dễ tái phát nhiễm khuẩn.
Xem thêm:
- Tế bào lympho T: Chi tiết toàn bộ thông tin cần biết
- Tế bào tiêu diệt tự nhiên (NK) và xét nghiệm NK chi tiết nhất
8. Tạm kết
Tế bào lympho B là thành phần quan trọng trong hệ thống miễn dịch. Nó đóng vai trò quan trọng trong sản xuất các kháng thể. Từ đó, có thể bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh. Tế bào này có khả năng ghi nhớ và phản ứng lại với các mầm bệnh. Đây cũng là cơ chế giúp tế bào lympho B duy trì sức đề kháng và tăng cường hệ miễn dịch. Sự hiểu biết về tế bào này và cách chúng hoạt động giúp cải thiện hoạt động nghiên cứu và điều trị bệnh liên quan đến hệ thống miễn dịch. Điều này có đóng góp vào sức khỏe và trị liệu cho con người. BCC chuyên cập nhật nhanh chóng và chính xác nhất các thông tin liên quan đến nghiên cứu và ứng dụng Tế bào trong mọi lĩnh vực.
